CHÙA HƯƠNG TRẢN
Chùa Hương Trản nằm cách bến Yến 1,5 km thuộcđịa phận thôn Hội Xá , xã Hương Sơn. Theo văn bia còn lưu giữ lại trong khu nội tự: vào năm Đinh Mão niên hiệu Chính Hòa thứ sáu thời vua Lê Hy Tông 1686 hòa thượng Đạo Viên Quang về khai sơn khu hương thiên, đi qua đây dừng chân, nhà sư xem phong thủy thấy thế đất nơi đây có hình chiếc khánh vàng, dòng nước chảy lượn quanh, vượng khí tụ hội nên mới khuyến giáo dân thôn cúng Dàng khu đất này.
Sau khi được chấp thuận, tổ bèn thả chén cắm tích trượng - phù bôi Hương Trản phi tích trượng - Dựng thảo am lấy tên là Hương Trản Tự để ngày đêm thiền tụng, ứng tiếp thập phương.
Năm sau Bính Dần 1687, Tổ vào trùng hưng thiên Trù, từ đó khi vào núi thì ẩn trong động đào, tham thiền diện bích, lúc ra thì cao thanh phúng tụng ở Thiên Trù để tuyên dương diệu pháp khi hạ sơn thì lập đạo tràng thuyết pháp.
Sau khi tổ viên tịch thì nơi đây gián đoạn trụ trì. Đến năm nhâm thân niên hiệu Bảo Đại thứ 6 (1932), đại sư Thanh Tích kế đăng trụ trì khu vực Hương Sơn mới trùng tu tôn tạo và mở rộng qui mô của chùa và cử Hòa Thượng Thanh Vinh là pháp tử ra đảm đương gia để coi sóc phụng sự.
Khi Hòa Thượng Thanh Vinh viên tịch, chùa lại bị giặc pháp đốt phá và ném bom. chư tăng và hương dân thu dọn ngôi tổ đường để thờ phật tạm.
Hòa thượng thích Thanh Chân trù trì khu vực Hương Sơn, cho đệ tử thứ tư là đại đức Thích Thanh Thìn ra đảm nhiệm chức đương gia. Đại đức Thanh Thìn được sự ủng hộ cử phật tử thập phương cùng dân thôn dựng lại chính điện, sửa sang lại nhà tổ.
Sau thời gian đó Đại Đức chuyển đến nơi khác tu hành, Chùa Hương Trản lại đựoc giao cho dân thôn Hội xá hương đăng. đến năm 2006 Chùa đã xuống cấp nhiều. Sư thầy Thích đàm tịnh trụ trì chùa Thanh Sơn - Hương Đài đảm nhiệm, cùng dân thôn Hội Xá, du khách thập phương đóng góp công, của xây dựng lại Chùa Hương Trản khang trang như hiện nay.
ĐỀN ĐỤC KHÊ
Đền Đục Khê nằm cách bến Yến 1,2km thuộc địa bàn thôn Đục Khê - xã Hương Sơn - thành phố Hà Nội. Đền thờ ba vị thần:
- Ông cao viết minh vị anh hùng văn hóa từ thời vua Hùng Huy Vương thứ 6.
- Bà Ngọc Trinh hoàng hậu của vua Hùng Huy Vương.
- Bà Từ Thời Hoa công chúa thời Hùng Vương . đền được xây dựng lớn vào thế kỷ XIII. Đặc biệt đôi Sấu đá, rồng đá và gạch hoa thị lát trước hậu cung được làm từ năm 1731.
ĐỀN ĐỨC THÁNH CẢ
Đền Đức Thánh Cả hay còn gọi là Đền Vậng, nằm ven bờ sông Đáy cách bến Yến 5km về phía Đông Nam, thuộc thôn Hữu Vĩnh - xã Hồng quang, huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội. Đền được khởi dựng từ thời tiền Lý, thờ một vị thủy tướng tên là Xung Lang.
Theo thần phả của đền ghi lại: vào thế kỳ thứ VI khi nhà Lương khởi binh đánh chiếm nước ta, có một gia đình dòng dõi quý tộc, sinh được một người con gái đặt tên là Nguyệt xuyến. Năm Nguyệt Xuyến 18 tuổi nàng là một tiểu thư sắc nước hương trời. Một hôm nàng cùng thị nữ thả thuyền trên sông Đáy. đến đầu trang Hữu Vĩnh non nước hữu tình, dòng sông đáy trong xanh uốn lượn, nàng truyền thị nữ vây màn để tắm. Khi đang tắm như cảm thấy có một con Rồng nước quốn chặt lấy người nàng. Trở về từ đó nàng mang thai. 14 tháng sau vào ngày 10/08 năm giáp thìn thì sinh ra một con trai đặt tên là Xung Lang.
Khi lớn lên Xung Lang là người học rộng hiểu sâu là người có tài thao lược. Lúc này Lý Bôn đang khởi binh đánh giặc Lương, Xung Lang đứng dưới cờ và được phong là: Tổng thống quân vũ, thủy đạo thượng tướng quân. Ngài lập được nhiều chiến công lớn. Giặc Lương bị đánh đuổi Lý Bôn xưng Đế lấy hiệu là Lý Nam Đế, đặt tên nước là Vạn Xuân. Lúc này giặc chiêm thành đến xâm lấn nước ta ở vùng lâm ấp nhà vua cử Ngài mang quân đến trấn thủ biên giới, quét sạch lũ giặc. Khi đất nước đựơc yên bình, Ngài xin nhà Vua trở về thăm quê mẹ. Ngày mùng 7 tháng 12 Ngài lên xe mây về trời, một vùng tỏa ánh hào quang sáng rực, khi xe mây đến trang Hữu Vĩnh thi bỗng nhiên biến mất.
Vua Lý Nam Đế sắc phong cho Ngài là: Nam thiên linh ứng tối linh thượng đẳng tôn thần, mẹ ngài cũng được nhà Vua sắc phong: Trung phong thánh mẫu trinh tịnh đoan trang Đỗ Qúy Phi công chúa và ban cho trang Hữu Vĩnh 5 hốt bạc lập đền phụng thờ Ngài.